Петар Манџуков до Костадин Кирков

1898 година

Драги Костадине
Ропството наше можеби немаше да биде толку тешко ако во нашите работи не се заплеткаа секакви пропаганди, кои под името на „браќа“ и „доброжелатели“ го разединуваат брат од брат и ги предизвикуваат Турците да вршат најголеми злосторства.Тие наши „браќа“ прават се да го оневозможат единството на нашите слободољубиви сили. И што стана од сите такви пропаганди: дури и вистинските синови на нашата земја, оние што навистина не ги жалат животитеда ги приложат на олтарот на Татковината, често погрешно мислат дека ослободувањето на Македонија не може да се замисли без замежувањето на оваа или онаа држава.Тие се определуваат за овој или оној народ, а го забораваат својот. Наместо да ги здружат силите во корист на својот народ и заеднички да се боратда го ослободат од ропство, тие не можат да се спогодат на кого треба да му служат. Ние знаеме, драги Костадине, дека нашата татковина се разликува по населението од една Бугарија, Грција или Србија, кои се еднонародни земји.Кај нас се настанати повеќе народности и вери. Кај нас има Македонци, Грци, Власи, Турци, Евреи, Албанци, па и по некој Ерменец, а за Циганите да не зборуваме. Затоа ние ќе мораме да водиме сметка за тој факт и нашата борба да ја усогласиме со интересите на сите тие народности.Тоа можеме да го постигнеме само тогаш кога сите тие народности ќе разберат дека слободата не е во тоа како државата се именува, туку кој ја држи власта во неа. Тогаш и нашите муслимани ќе разберат дека не се слободни во турската држава, како што не се слободни Македонците. Во турската држава владеат беговите и агите муслимани, заедно со македонските чорбаѓии, на кои исто така им е добро во турската држава како и не беговите, па меѓусебно се почитуваат и ги гонат бедните луѓе.

Драги Костадине
Јас сметам дека македонскиот народ во ваквата сегашна положба не може да се ослободи за едно востание, кога се знае дека против себе ќе ја има не само Турција туку и Европа, а да не зборуваме за балканските држави. Јас, а и другарите од МТРК не сме против востание, како што тоа го мислат лето од Внатрешноста. Ние сме за востание, но кога ќе бидеме убедени дека тоа ќе успее, а не само да го изложуваме целиот наш народ на една кланица.Ние сакаме да ги жртвуваме своите сопствени, а народни животи за создавање услови за едно широко востание и ослободување на нашиот народ. Ние сакаме повремено да предизвикуваме судир со турските башибожуци и со нашата крв да го свртуваме вниманието и симпатиите на „човекољубивата“ Европа и да ја придобиеме во едно наше востание ако не помага, барем да не биде против нас. И така, македонското прашање ќе може најдобро и најскоро може да се реши само ако ние предците Македонци се кренеме и постојано предизвикуваме безредија. Впрочем нашиот спас е во револуцијата! Затоа запознај ги нашите другари со ставот на нашиот МТРК и ширија неговата идеја. Кога јас ќе си дојдам, ќе имаме можност да зборуваме поопширно и да те запознаам со напредните идеи на Европа. Ќе донесам со себе доста материјали, кое го објавуваме или сметаме да ги објавиме во интерес на нашата татковина.
А сега, до скоро видување. Примете срдечни поздрави ти и нашите другари од мене, вашиот искрен другар и пријател.

Петар Манџуков

ЦДИА (Софи/ , ф. 70, о., АЕ 70-74; - Разгледи, Х/7 (1968), стр. 847-851.)